สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ สถาบันการศึกษาของรัฐ ก่อตั้งตามพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว.
สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์
เป็น สถาบัน การศึกษาระดับบัณฑิตศึกษา สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ ก่อตั้งเมื่อวันที่ 1 เมษายน 2509 ด้วยความช่วยเหลือเบื้องต้นจาก คณะรัฐประศาสนศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กรมวิเทศสหการ มูลนิธิฟอร์ด และ Midwest University Consortium for International Affairs (MUCIA) โดยโอนคณะรัฐประศาสนศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ งานฝึกอบรมส่วนหนึ่งของสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ งานฝึกอบรม และงานสอนส่วนหนึ่งของสำนักงานสถิติแห่งชาติ มาเป็นกิจกรรมหนึ่งของสถาบัน
พระ บาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงสนพระทัยในเรื่องการพัฒนาเศรษฐกิจเป็นพิเศษ เมื่อราว พ.ศ. 2503 ได้ทรงปรารภกับ นายเดวิด รอกกิเฟลเลอร์ ถึงเรื่องที่จะปรับปรุงการสถิติของชาติ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญอย่างยิ่งในการพัฒนาประเทศ และในที่สุดได้มีการจัดทำโครงการเสนอรัฐบาล โดยให้ตั้ง Graduate Institute of Development Administration (GIDA) ขึ้น
ต่อ มา รัฐบาลได้ตั้งคณะกรรมการเพื่อพิจารณาจัดตั้งสถาบันสอนวิชาการบริหารเกี่ยว กับการพัฒนาประเทศ โดยได้นำโครงการ GIDA ของด็อกเตอร์ สเตซี เมย์ มาศึกษา และได้เสนอมติของที่ประชุมคณะกรรมการต่อคณะรัฐมนตรีว่าควรจะตั้ง สถาบันพัฒนาการบริหาร (Institute of Development Administration) โดยดำเนินการสอนในขั้นปริญญาโทและเอก การศึกษาฝึกอบรม และการวิจัย ต่อมาจึงได้เปลี่ยนชื่อเป็น สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ (NIDA)
โดยกำหนดเป็นปรัชญาของสถาบันว่า "สร้างปัญญา เพื่อการเปลี่ยนแปลง" (WISDOM for Change)
ปัจจุบันเปิดสอนระดับปริญญโทและปริญญาเอก 11 คณะ และ 1 วิทยาลัย คือ
คณะบริหารธุรกิจ
คณะพัฒนาการเศรษฐกิจ
คณะพัฒนาสังคมและสิ่งแวดล้อม
คณะรัฐประศาสนศาสตร์
คณะสถิติประยุกต์
คณะภาษาและการสื่อสาร
คณะพัฒนาทรัพยากรมนุษย์
คณะนิติศาสตร์
คณะการจัดการการท่องเที่ยว
คณะนิเทศศาสตร์และนวัตกรรมการจัดการ
คณะบริหารจัดการสิ่งแวดล้อม
วิทยาลัยนานาชาติ